در مقاله پیشین درباره معمای کووید طولانی یا همان Long COVID خواندیم که در حالی که در اغلب مبتلایان، علائم بیماری بعد از مدتی ازبین می­روند و فرد بهبود می­یابد، برخی از افراد مبتلا حتی چندین هفته تا چندماه (4 الی 12 هفته و حتی بیشتر) پس از شروع علائم هم­چنان با عوارض ناشی از بیماری دست و پنجه نرم می­کنند. این شرایط که با عنوان “عواقب بعد از دوره حاد کووید-19(PASC)” و یا “کووید طولانی” شناخته میشود، علاوه بر مبتلایان به فرم شدید بیماری کووید، افراد مبتلا به فرم خفیف این بیماری و یا افراد مبتلای بدون علائم را نیز ممکن است درگیر کند.

این مطلب را اینجا بخوانید.

همانطور که می دانیم، التهاب فراوان و اختلالات سیستم ایمنی از ویژگی های مهم فاز حاد بیماری کووید-19 هستند. اما آیا این التهاب و به هم ریختگی سیستم ایمنی در مبتلایانی که کووید طولانی را تجربه می‌کنند همچنان باقی می ماند؟

در مطالعه‌ای که توسط Chansavath و همکاران صورت گرفت، به مقایسه پاسخ های سیستم ایمنی بین افراد مبتلا به کووید طولانی (LC) ، افرادی که پس از سپری کردن دوران حاد بیماری با کووید طولانی درگیر نشدند (MCs) و همچنین افراد کنترل سالمی که سابقه ی عفونت با ویروس SARS-CoV2 را نداشتند (UHCs) پرداخته شد. نتایج این مطالعه حاکی از آن بود که میزان لنفوسیت های T و B بکر در افراد مبتلا به کووید طولانی بسیار کاهش میابد و در ماه سوم و هشتم تعداد این سلول ها بسیار ناچیز است. به علاوه سلول های ایمنی ذاتی در این افراد بسیار فعال شده هستند. برای مثال جمعیت مونوسیت های فعال شده CD14⁺CD16⁺ و سلول های دندریتیک پلاسماسیتوئیدی که مارکر های فعالیت CD86 و CD38 را بیان می کنند در افراد LC نسبت به افراد MCs بسیار بیشتر است. همچنین بررسی میزان بیان مارکر های مرتبط با فعالیت و خستگی برروی لنفوسیت های T در افراد شرکت کننده در مطالعه نشان داد که میزان بیان این مارکر ها یعنی PD-1 و TIM-3 )در ماه سوم و هشتم پس از ابتلا به بیماری( برروی لنفوسیت های T CD4⁺ و T CD8⁺ افراد LC بسیار بیشتر از افراد MCs است که نشان دهنده فعالیت بیش از حد این سلول ها است. در این مطالعه همچنین به بررسی میزان سایتوکاین های التهابی در افراد شرکت کننده در مطالعه پرداخته شد. در حالی که میزان سایتوکاین های التهابی (برای مثال IFN-β، IFN-γ، λ –IFN، IL-6 و …) در افراد MCs پس از بهبودی به مرور زمان کاهش میابد، در افراد مبتلا به کووید طولانی حتی تا 8 ماه بعد از ابتلا به کووید-19 میزان این سایتوکاین ها همچنان بالا باقی می مانند.

نتایج این مطالعه نشان میدهد که تاثیرات طولانی مدت ویروس SARS-CoV2 برروی سلول های ایمنی ذاتی و اختصاصی و فعالیت بیش از حد این سلول ها در القا علائم و آسیب های ایجاد شده در کووید طولانی همراه است. برای مثال سایتوکاین IFN-λ تولید شده توسط سلول های دندریتیک ریه موش، در پاسخ به RNA ویروس با القا آسیب به سلول های اپیتلیال ریوی همراه است و همچنین سیگنالینگ این سایتوکاین از بهبود آسیب های ریوی ایجاد شده در موش های مبتلا به آنفولانزا جلوگیری می کند.

همچنین در مطالعه ای که توسط Ryan و همکاران صورت گرفت، به آنالیز میزان بیان ژن های مختلف در نمونه خون 69 نفر از افراد بهبود یافته از کووید-19 ، در زمان های 12، 16 و 24 هفته پس از عفونت پرداخته شد. 21 نفر از این افراد به کووید طولانی مبتلا بودند و علائم 50% آنها تا 6 ماه بعد به طول انجامید. نتایج این مطالعه نشان داد که بیان بسیاری از ژن ها با ابتلا به کووید-19 دچار بهم ریختگی میشوند (بیان یکسری از ژن ها نسبت به حالت نرمال افزایش و بیان برخی از آنها کاهش  میابد) و این بهم ریختگی در افراد مبتلا به کووید طولانی تا 24 هفته بعد از ابتلا همچنان باقی می ماند و این عدم بهبود میزان بیان ژن ها با ادامه دار بودن و عدم بهبود علائم در این افراد همراه است. برای مثال کاهش بیان ژن های مرتبط با عملکرد پلاکت و شکل گیری لخته مانند فاکتور 8 انعقاد، گلیکوپروتئین 9  (GP9) و فاکتور 4 (PF4) در افراد مبتلا به کووید طولانی بهبود نمی یابد که با القا ترومبوسایتوپنی همراه است. از علائم شایع ترومبوسایتوپنی خستگی است و خستگی هم در بسیاری افراد مبتلا به کووید طولانی مشاهده می شود. پس این اختلالات و بهم ریختگی ها حتی در سطح رونویسی و بیان ژن ها هم مشهود است و با القا علائم و عوارض مختلف در کووید طولانی همراه اند.

:Reference

https://doi.org/10.1186/s12916-021-02228-6

 https://doi.org/10.1038/s41590-021-01113-x

ایمونولوژی‌تودی | تعاملات بهتر، زندگی بهتر