برخلاف تصوری که در ابتدای شیوع ویروس SARS-CoV2 در ذهن همگان وجود داشت، این بیماری نه تنها ریه­ها بلکه سایر ارگان­های مهم بدن از جمله قلب، مغز، کبد، کلیه و دستگاه گوارش را نیز می­تواند درگیر ­کند. در حالی که در اغلب مبتلایان، علائم بیماری بعد از مدتی ازبین می­روند و فرد بهبود می­یابد، برخی از افراد مبتلا حتی چندین هفته تا چندماه (4 الی 12 هفته و حتی بیشتر) پس از شروع علائم هم­چنان با عوارض ناشی از بیماری دست و پنجه نرم می­کنند. این شرایط که با عنوان “عواقب بعد از دوره حاد کووید-19(PASC)” و یا “کووید طولانی” شناخته میشود، علاوه بر مبتلایان به فرم شدید بیماری کووید، افراد مبتلا به فرم خفیف این بیماری و یا افراد مبتلای بدون علائم را نیز ممکن است درگیر کند. با توجه به نتایج منتشر شده در یک مقاله­ مرور سیستماتیک در سال 2021، حدود 31% – 69% از بیماران مبتلا به کووید-19،کووید طولانی را تجربه می­کنند، میانگین سنی بیماران 4/54 سال است که 56% این افراد مرد و 79% آنها در طول دوران حاد بیماری خود در بیمارستان بستری بوده­اند. علائم و عوارض کووید طولانی در افراد مختلف متفاوت است. از جمله ی این علائم می­توان به حالت تهوع، خستگی شدید، تنگی نفس، سرفه، درد قفسه سینه، اختلال در حافظه­ی کوتاه مدت، حساسیت زیاد به نور و صدا، ریزش شدید مو، درد مفاصل، از دست دادن بویایی، اختلالات گوارشی و… اشاره کرد. یکسری از افراد به دلیل درگیری طولانی مدت با عوارض مختلف، از بسیاری از فعالیت­های روتین زندگی خود باز می­مانند. مطالعات بسیاری در جهت یافتن علت­های منجر شونده به کووید طولانب انجام شده­اند و بسیاری در حال انجام­اند. علت های ایمونولوژیک پیشنهادی منجر شونده به کووید طولانی عبارت­اند از:

1- ماندگار بودن ویروس، آنتی ­ژن­های ویروسی و RNA در بافت­های مختلف حتی تا چندین ماه بعد از اتمام دوره­ی حاد بیماری که از طریق بالا نگهداشتن میزان IFN-γ وسایر سایتوکاین­های التهابی باعث القا­ی التهاب مزمن می­شود.

2- القای خود­ایمنی بعد از دوره­ی حاد عفونت: مطالعات مختلف از حضور آنتی بادی ها و لنفوسیت های خودواکنشگر در افراد مبتلا به کووید طولانی صحبت کرده اند. برای مثال در مطالعه ای که توسط Meredith و همکاران برروی 31 نفر از افراد مبتلا به کووید طولانی صورت گرفت، از حضور آنتی بادی­های خودواکنشگر علیه گیرنده های جفت شونده با پروتئین جی (GPCR) صحبت کرد که این آنتی بادی های خودواکنشگر با القای مشکلات قلبی-عروقی، عصبی و ریوی همراه هستند. ممکن است برخی از آنتی بادی­های ساخته شده علیه SARS-CoV2 توانایی  واکنش متقابل علیه پروتئین­های بدن میزبان را داشته باشند.

3- بهم خوردن تعادل میکروبیوم­های روده: میکروبیوم­های دستگاه گوارش برای حفظ هموستاز سیستم ایمنی ضروری هستند. در حقیقت ACE2 از طریق القای بیان انتقال دهنده­های پروتئین در روده در حفظ ترکیب­بندی میکروبیوم­ روده نقش دارد و به دلیل کاهش بیان ACE2 توسط ویروس SARS-CoV2 تعادل میکروبیم های دستگاه گوارش بهم خورده و واکنش­های کنترل نشده­ی سیستم ایمنی با القا آسیب­های متعدد به بدن همراه است.

4- آسیب­های ترمیم نشده­ی بافتی: آسیب­های وارد شده به بافت های مختلف هم می­تواند به دلیل ورود و تکثیر ویروس در سلول­ها صورت گیرند و هم می­توانند توسط سلول­های سیستم ایمنی و سایتوکاین­های ترشح شده برای مقابله با عفونت و پاکسازی ویروس ایجاد شوند. عدم ترمیم این آسیب­ها با طولانی شدن علائم بیماری و ابتلا به کووید طولانی همراه است.

Reference: https://www.science.org/doi/10.1126/science.abm8108

ایمونولوژی‌تودی | تعاملات بهتر، زندگی بهتر